Konut piyasasındaki fiyat artışlarını yakından izlemek amacıyla geliştirilen MEVA (Merkezi Veri Analitiği) sistemi, Maliye Bakanlığı tarafından aktif olarak kullanılmaya başlandı. Yapılan analizler sonucu 9.150 kişiye vergi uyumsuzluğu gerekçesiyle inceleme bildirimi gönderildi. Bu gelişme, gayrimenkul sektöründe şeffaflığın ve denetimin arttığını gözler önüne seriyor.
MEVA Sistemi Nedir?
MEVA, Türkiye genelindeki taşınmaz satışlarını, tapu ve banka verileriyle birlikte analiz eden, yapay zekâ destekli bir denetim sistemidir. Vergi kaçakçılığına karşı önlem olarak hayata geçirilen bu sistem, özellikle konut alım-satım işlemlerinde gerçek satış bedelinin gizlenmesini önlemeyi hedefliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın geliştirdiği bu sistem sayesinde;
- Satış sözleşmelerindeki beyan edilen değer ile gerçek piyasa değeri karşılaştırılabiliyor.
- Tapu verileri, banka hareketleri ve gelir beyanları çapraz kontrol ediliyor.
- Elde edilen verilerle, vergi kaçıran kişiler tespit ediliyor.
9.150 Kişi Hedefte: MEVA ile Gelen İlk Denetim Dalgası
MEVA sisteminin veri eşleştirme ve analiz süreçleri neticesinde, 2024 yılı ikinci çeyreğinde 9.150 kişiye vergi inceleme bildirimi gönderildi. Bakanlık kaynaklarına göre, bu kişiler konut satışlarında düşük beyanla vergi yükümlülüğünden kaçınmış olabilir.
Yetkililer, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde yapılan yüksek değerli satışlarda bu tür usulsüzlüklerin yoğunlaştığını belirtiyor. Bu kişilere, ilgili Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden bildirimler ulaştırıldı.
Sistem Nasıl İşliyor?
MEVA sistemi şu temel veri kaynaklarıyla entegre çalışıyor:
- Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü verileri
- Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK) kayıtları
- Gelir İdaresi Başkanlığı beyanları
- Noter satış belgeleri ve ekspertiz raporları
Bu çok katmanlı sistem sayesinde bir vatandaşın banka hesabına gelen konut satışı bedeli ile tapuya beyan ettiği değer karşılaştırılarak aradaki fark otomatik olarak tespit ediliyor.
Konut Alımında Beyan Edilen Değerle Gerçek Satış Bedeli Arasındaki Fark Neden Önemli?
Konut alım-satımlarında birçok kişi, tapuda daha düşük bedel beyan ederek hem alıcı hem de satıcının ödeyeceği vergi oranlarını düşürmeye çalışıyor. Ancak bu yöntem yasa dışı kabul ediliyor. Beyan edilen değerin gerçeği yansıtmaması;
- Tapu harcı ve damga vergisi eksik ödenmesine
- Satıcının gelir vergisinden kaçınmasına
- Alıcının ileride mülkiyetle ilgili hak kayıplarına yol açabiliyor.
MEVA sistemi sayesinde bu farklar görünür hale geliyor ve Maliye, geçmişe dönük denetimlerle kayıplarını telafi etmeye çalışıyor.
Kimler Risk Altında?
Vergi uzmanları, aşağıdaki grupların MEVA sistemi kapsamında dikkatli olması gerektiğini vurguluyor:
- 2022’den sonra konut alım-satımı yapmış olanlar
- Tapuda düşük satış bedeli beyan etmiş olanlar
- Konut alımında banka transferi yerine elden ödeme yapmış olanlar
- Gelir beyanı ile uyumsuz taşınmaz edinimi gerçekleştirenler
Bu kişiler, sistem tarafından otomatik olarak yüksek riskli olarak işaretleniyor ve detaylı incelemeye alınıyor.
Vergi Uyumlu Olmanın Önemi Artıyor
Hazine ve Maliye Bakanı’nın geçtiğimiz aylarda yaptığı açıklamada, vergi gelirlerini artırmak ve kayıt dışı ekonomiyi azaltmak adına dijital denetim sistemlerinin yaygınlaştırılacağı belirtilmişti. MEVA da bu vizyonun önemli bir parçası olarak öne çıkıyor.
Uzmanlar, gayrimenkul yatırımcılarına ve bireysel konut alıcılarına şu tavsiyelerde bulunuyor:
- Satış bedelini tam ve doğru olarak beyan edin
- Elden ödeme yerine banka transferi tercih edin
- Tapu işlemlerinde mali müşavir desteği alın
- Ekspertiz raporu ile gerçek piyasa değerini belgeleyin
Gelecekte Ne Bekleniyor?
Bakanlık kaynakları, sistemin 2025 yılı itibarıyla tüm tapu işlemlerine entegre hale getirileceğini, böylece hiçbir konut işleminin denetim dışı kalmayacağını vurguluyor. Ayrıca ticari taşınmazlar, arsa ve tarla satışlarının da MEVA kapsamına alınması planlanıyor.
Bu süreçte hem bireylerin hem de emlak danışmanlarının bilinçli hareket etmesi büyük önem taşıyor. Aksi durumda yüksek vergi cezaları ve faizli tahsilatlar ile karşı karşıya kalınabilir.
