Türkiye’de konut alım-satım süreçlerinde sıkça tartışılan “gerçek değer” sorunu, artık dijital veriyle çözüme kavuşuyor. Değer Bilgi Merkezi ile birlikte tapuda beyan edilen rakamlar, piyasa değeriyle örtüşecek. Bu yeni sistem, hem alıcıyı hem devleti koruyacak bir dönüşüm vadediyor.
Konut Fiyatlarında Şeffaflık Hamlesi: Değer Bilgi Merkezi Nedir?
Gayrimenkul sektöründe uzun süredir eleştirilen “fiyat belirsizliği” dönemi sona eriyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen çalışma kapsamında, tapu işlemlerinde gerçeğe en yakın değerlerin ortaya konacağı bir sistem hayata geçiyor: Değer Bilgi Merkezi.
Bu merkez, Türkiye genelindeki gayrimenkul işlemlerine dair verileri toplayacak, analiz edecek ve anlık olarak değer haritaları oluşturacak. Böylece, hem tapu işlemlerinde beyan edilen bedellerin şeffaflaşması hem de emlak vergileri ve harçlarda adalet sağlanması amaçlanıyor.
Amaç Ne? Sahte Beyan ve Kayıt Dışı Gelirin Önüne Geçmek
Uzun yıllardır tapu devirlerinde konutların gerçek satış bedelinden daha düşük bir tutar gösterilmesi, hem devleti vergi kaybına uğratıyor hem de taraflar arasında hukuki sorunlara neden oluyordu.
Yeni sistemin temel hedefleri şunlar:
- Tapu devirlerinde gerçek satış bedelinin beyanı
- Emlak vergilerinin adil ve güncel değere göre belirlenmesi
- Kara para aklama risklerinin azaltılması
- Gayrimenkul yatırımlarında şeffaf piyasa koşullarının oluşturulması
Değer Bilgi Merkezi Nasıl Çalışacak?
Sistemin teknik altyapısı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) ile entegre olacak şekilde geliştiriliyor. Buna göre;
- Türkiye genelindeki konut, arsa, tarla ve ticari mülklerin satış verileri merkezde toplanacak
- Bölgesel fiyat analizleri ve istatistikler oluşturulacak
- Gayrimenkul satışı yapacak olan kişi, bölgesel ortalama değer üzerinden tapu işlemi yapacak
- Fiyatı çok düşük gösterilen satışlar otomatik olarak uyarı sistemiyle incelenecek
Bu sistem, aynı zamanda Gelir İdaresi Başkanlığı ve Banka ve Finans Kurumları Birliği gibi kurumlarla da entegre çalışacak.
Alım-Satımda Ne Değişecek?
Yeni sistemin yürürlüğe girmesiyle birlikte alıcı ve satıcılar artık şu durumlarla karşılaşacak:
- Evin gerçek piyasa değeri, satış öncesi sistemden görülebilecek
- Düşük bedelle tapu devri yapmak isteyenler, otomatik risk bildirimiyle uyarılacak
- Bankalar kredi verirken, değer bilgilerini bu merkezden alacak
- Ekspertiz raporları ile satış bedelleri arasındaki uyumsuzluk ortadan kalkacak
Gayrimenkul Danışmanları ve Vatandaşlar Ne Diyor?
Gayrimenkul danışmanları bu adımı, uzun süredir talep ettikleri “piyasa istikrarı” açısından olumlu karşılıyor. Sistemle birlikte:
- Konut alıcıları daha güvenli bir ortamda hareket edecek
- Yatırımcılar için spekülasyon riski azalacak
- Belediyeler, emlak vergisini gerçek değerler üzerinden tahsil edebilecek
Vatandaşlar ise özellikle yüksek tapu harçları ve vergiler nedeniyle çekince duyuyor. Ancak uzmanlara göre, beyan değerinin yükselmesi ilk etapta maliyet yaratsa da uzun vadede sektörde istikrar sağlayacak.
Vergi Adaleti Güçlenecek
Tapuda beyan edilen değerin piyasa değerinin çok altında kalması, yıllardır kamu gelirlerini düşüren en önemli nedenlerden biriydi. Yeni sistemle birlikte:
- Tapu harçları ve damga vergisi gerçek değer üzerinden alınacak
- Belediyelerin emlak vergisi gelirleri artacak
- Kayıt dışı kazanç riski azaltılarak vergi güvenliği sağlanacak
Bu yönüyle Değer Bilgi Merkezi, sadece konut piyasası için değil, vergi politikaları açısından da stratejik bir rol üstleniyor.
Uygulama Ne Zaman Başlayacak?
Değer Bilgi Merkezi projesi, 2025 yılı sonuna kadar aşamalı olarak ülke genelinde hayata geçirilecek. Pilot uygulama, ilk olarak İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde başlayacak. Ardından diğer illere yaygınlaştırılacak.
Tapu işlemleri sırasında sistemin zorunlu hale getirilmesiyle birlikte, hem vatandaşlar hem de gayrimenkul sektörü yeni bir dijital dönüşüm sürecine girecek.
Uzmanlardan Uyarı: Değerleri Takip Edin
Uzmanlar, konut almak isteyen kişilere bölgesel değer analizlerini yakından takip etmelerini ve sahte ilanlara karşı dikkatli olmalarını öneriyor. Çünkü sistem devreye girdikçe:
- Abartılmış ilan fiyatları daha kolay fark edilecek
- Emlak dolandırıcılığına karşı sistem içi veri tabanı referans alınabilecek
- Alım-satımda pazarlık süreçleri daha rasyonel temellere oturacak
Bu da Değer Bilgi Merkezi’nin sadece kamu kurumları için değil, vatandaş için de bir “güven kaynağı” olacağını gösteriyor.
4o
